Đắm mình vào sự buồn chán

Được truyền cảm hứng bởi Youtuber yêu thích nhất của mình An Lê và chính trải nghiệm của bản thân thời gian qua, mình viết blog này để luận về chuyện … chán. Nghe đã thấy chán rồi nhỉ? Mong là các bạn nán lại một chút, để biết đâu lại tìm thấy chút lợi ích từ việc chìm sâu vào cảm-giác-chắc-là-chẳng-ai-thích này nhé!

Sự buồn chán được chia làm mấy mức độ?

Theo thông tin từ video của An được trích từ nghiên cứu của Martin Heidegger – một triết gia người Đức, sự buồn chán được làm 3 mức độ:

1. Becoming bored by: chán “bị động”. Đó là khi bạn buộc phải chờ đợi gì đó, như tàu xe, máy bay và thời gian đó được xem như là vô ích.
2. Being bored with: chán “chủ động”. Những lúc bạn đến một buổi tiệc hoặc một cuộc hẹn và thấy thiếu kết nối với những người xung quanh. Dù bạn lựa chọn đến đó, nhưng khi xuất hiện bạn thấy chán, mất thời gian và ước gì mình đã từ chối.
3. Profound boredom: chán sâu sắc/ sự ưu tư. Theo mình hiểu đây là lúc bạn chán đến ngưỡng thoát khỏi hiện tại và chìm sâu vào những ưu tư của mình (suy ngẫm) một cách có ý thức, trái với kiểu nghĩ lan man không đầu không cuối.

Lợi ích của sự buồn chán

Buồn chán thì thật … chán, sao lại có lợi ích? Chắc có lẽ phần lớn mọi người đều nghĩ vậy nhỉ?

Nếu có sự quan sát bản thân tốt, sự buồn chán lại là cơ hội tốt để bạn hiểu hơn về chính mình, đôi lúc còn tái định vị được bản thân hay thay đổi cả thế giới quan nữa.

Mình sẽ lấy ví dụ với từng mức độ của sự buồn chán:

1. Khi buộc phải chờ đợi tàu xe, khi chán “bị động”, với mình đây là thời điểm rất tuyệt để lấy một quyển sách ra đọc hoặc nghe podcast. Đọc sách như mở một cánh cửa, bước vào một thế giới hoàn toàn khác hoặc đi sâu vào tâm hồn của tác giả. Từ đó, mình có những kiến thức về văn hóa, xã hội, tư duy hay một bài học soi chiếu bản thân mà không phải lúc nào cũng đủ tỉnh táo để nhận ra trong cuộc sống thường ngày.

2. Khi đến một buổi tiệc hay một buổi hẹn mà cảm thấy thiếu kết nối hay buồn chán do “chủ động” đến nơi mình không thích. Mặc dù thấy khó chịu và chắc chắn khi về nhà mình sẽ thấy mất kha khá năng lượng nhưng nhìn vào một mặt khác, mình hiểu bản thân mình hơn, hiểu cái guu của mình hơn. Mình biết rõ đâu là nơi mình không muốn đến, ai là người mình không muốn tiếp tục đầu tư thời gian và năng lượng. Từ đó mình có thêm không gian và thời gian để dành cho những mối quan hệ chất lượng, cho người thân và cho bản thân mình.

3. Đây có lẽ dạng chán yêu thích nhất, đồng thời cũng thử thách nhất với mình. Chìm vào sự suy tư là lúc chúng ta chấp nhận nỗi buồn chán với thực tại, với mối quan hệ hay với hoàn cảnh sống nào đó. Chúng ta bắt đầu đặt ra những câu hỏi triết lí, vĩ mô hơn như :”Đây có phải lối sống mà mình muốn?”, “Mình thật sự muốn một mối quan hệ như thế nào?, “Mục đích sống của mình là gì?”, “Cái rat race này sẽ kéo dài tới bao giờ?”. Nếu tiếp tục chìm sâu hơn nữa, chúng ta sẽ bắt đầu trả lời được những câu hỏi này. Và nếu dũng cảm hành động và sẵn sàng thay đổi, bạn sẽ gần như tái định hướng lại cuộc sống, đưa bạn ngày một gần hơn với sự tự do, với cuộc sống mà bạn thật sự mong muốn và xứng đáng.

Bạn sẽ nhìn cuộc đời này với một góc nhìn và tầm nhận thức hoàn toàn mới. Nó hơi đáng sợ lúc đầu, vì bạn chưa bao giờ ở cao đến vậy. Và có lẽ nhiều bạn bị sợ độ cao như mình :)). Nhưng nó hoàn toàn xứng đáng! Bạn sẽ toát ra một nguồn năng lượng hoàn toàn mới, của tình yêu và sự thịnh vượng. Và nó sẽ lan tỏa dần đến tất cả mọi mặt trong cuộc sống của bạn.

It’s never going to be the same anymore because it’s way better!

Dưới những điều kiện

Để có được những lợi ích từ việc chuyển hóa sự buồn chán, mình nghĩ sẽ cần những điều kiện sau.

Tránh sự xao nhãng

Kẻ thù lớn nhất của nỗi buồn chán có lẽ là sự xao nhãng. Chúng ta đang ở trong một thời đại mà có đầy đủ các điều kiện lí tưởng cho việc xao nhãng nhất.

Chúng ta hay than thở rằng không có thời gian cho bản thân, vậy mà khi có quãng nghỉ, ta lại dành hết cho việc lướt mạng xã hội để chạy theo cuộc sống của những người khác. Mình không biết đã nghe từ bao nhiêu người bạn, người thân của mình nói về việc nằm xem tiktok một chút ngước mặt lên đã thấy hết 2 tiếng đồng hồ. Cả bản thân mình cũng từng có trải nghiệm “nghiện” đó. Giải pháp của mình về tiktok nói riêng là xóa app, còn với mạng xã hội nói chung thì hầu hết mình đã tắt noti và để time limit (giới hạn thời gian sử dụng). Đôi lúc cần tập trung cao mình sẽ deactivate (khóa) hẳn các tài khoản mạng xã hội.

Mạng xã hội có lẽ là ví dụ điển hình nhất, nhưng vẫn còn đó rất nhiều những kẻ gây nhiễu khác như: phim ảnh nếu ta coi nhiều quá mức, những mối quan hệ mà ta không thật sự gắn kết nhưng vẫn dành thời gian, hay thậm chí là chất kích thích,… Mỗi người có một kẻ gây nhiễu đáng phiền riêng nhưng câu hỏi ở đây rằng:

Nếu chỉ vì muốn né tránh sự nhàm chán mà ta rơi vào cái bẫy của sự đánh trống lảng này, thời gian đâu còn lại cho những dự định, ước mơ và cho những người thật sự quan trọng trong cuộc sống?

Có lẽ mấy tháng vừa qua mình đã có câu trả lời quá rõ ràng, chưa bao giờ mình nhận thức rõ về sự lạc lối và vô minh như vậy sau khi trải nghiệm sự xao nhãng kéo dài. Nhưng cũng đồng nghĩa mình đã thật sự thoát ra khỏi cái vòng xoáy ấy bằng cách sau.

Dũng cảm sống tĩnh

Bạn hãy tưởng tượng bạn đang ở trong một cái club nhạc sập sình, đầy sự nhiễu động xung quanh. Có phải rằng bạn thậm chí còn khó nghe người kế bên mình nói, huống hồ giọng nói bên trong của chính mình.

Chiếc club nhạc sập sình kia đại diện của cuộc sống xô bồ, bận rộn nhưng lại không có mục đích. Nếu bạn để nó cuốn đi, để đôi tai và cặp mắt của mình chỉ chú ý vào những yếu tố mà bạn đã bị thao túng để dung nạp dưới dạng một thuật toán thu hút sự chú ý tinh vi hay những điều mà các bạn được “thuần hóa” để làm và chạy theo. Thì làm sao bạn nghe được những sự hoang dã, những bản năng, những tiếng nói nhỏ nhẹ từ trái tim và trực giác bên trong?

Vì vậy, hãy thử dừng lại, tách mình ra, một mình một cách vật lí trước, tập đối diện với sự nhàm chán, với những ưu tư. Bạn sẽ có đủ không gian và sự tĩnh lặng để lắng nghe lòng mình. Bạn sẽ thấy nó tủi thân như thế nào vì trước giờ bạn đã ngó lơ những ưu tư, những lời thủ thỉ của nó. Đó là sự bắt đầu. And the rest would be history.

Và mình biết làm điều này không dễ, nhất là khi chúng ta đã có thói quen né tránh từ rất lâu rồi. Bản thân mình một tháng gần đây, chủ động tách mình ra cả về vật lí và tinh thần với những sự xao nhãng, mình mới lắng nghe được bản thân mình rõ ràng. Và đó thật sự là một trong những trải nghiệm mang tính bước ngoặt.

Tạo không gian chuyển hóa sự buồn chán

Nếu không đủ tĩnh ở không gian vật lí bên ngoài và cả ở nhận thức bên trong, ta sẽ khó lắng nghe và giải quyết những ưu tư của mình hơn. Vì vậy đây là cách mình vẫn thường làm để tạo không gian chuyển hóa sự buồn chán.

1. Dành thời gian với thiên nhiên, tiếp đất. Mình hay đi dạo, ngắm trời ngắm cây, chạm hoa chạm cỏ.
2. Viết nhật kí, journaling. Viết về tất cả những suy nghĩ, cảm xúc của mình, không sợ ai đánh giá. Viết là một cách rất hiệu quả để mình giải tỏa cảm xúc cũng như quan sát tư duy của chính mình.
3. Thiền giúp mình có không gian quan sát được những suy nghĩ nhiễu động, giúp mình lắng dịu, biết chấp nhận và dịu dàng với từng suy nghĩ của bản thân.
4. Vận động nhẹ nhàng. Yoga, đi bộ, hay bài tập cơ 10-20′ là những hình thức mình lựa chọn mỗi khi thấy buồn chán. Tập luyện nhẹ nhàng giúp máu huyết lưu thông, khỏe người tự nhiên mẫn trí.
5. Trò chuyện với người thật sự hiểu và cùng tần số với mình. Mỗi khi trải qua một đợt sóng chán nản, sau khi đã dành thời gian đối diện và tự mình gỡ những ưu tư trong lòng, mình sẽ thấy gần như … đủ. Cho đến khi mình gặp người thân thương và thảo luận về những trải nghiệm này. Đối với mình việc trò chuyện này có tính thiêng liêng vì nó là bước mình thừa nhận thành tiếng những khó khăn mình gặp phải – mức độ cao nhất của việc chấp nhận những cảm xúc cũng như con người thật của mình. Và khi người nghe không chỉ thấu hiểu và mà còn có những gợi ý giúp mình tốt hơn thì thật biết ơn và trân trọng làm sao!

Mình nhận ra rằng …

Nỗi buồn chán hay niềm vui cũng chỉ là những cảm xúc và chúng có tính vô thường, nghĩa là chúng đến và đi, tự sinh rồi cũng tự diệt. Vì bản chất tự nhiên này, chúng mình không cần thiết phải đặt thêm gánh nặng lên những cảm xúc thường được cho là tiêu cực đó nữa.

May we greet our feeling, sit with it, listen to what it really is about, then say a sincere goodbye.

Và nếu chúng ta tiếp đãi chúng tử tế, biết đâu một ngày ta sẽ nhận ra, đó là dấu hiệu từ vũ trụ nhắc nhở ta đi đúng hướng với sứ mệnh của mình.